Còn gọi là Sứ, Bông sứ, Sứ trắng (Plumeria rubra L. cv scutifolis) thuốc hụ Trúc đào (Apocynaceae).
Mô tả: Cây nhỏ, cao 2 – 3m. Lá to, mọc so le, có chóp nhọn, gân hình lông chim. Vào các tháng 11, cành nhánh trơ lá vì lá bị rụng đi (nên có tên là Sứ cùi).
Cụm họa hình ngù ở ngọn cành. Hoa màu trắng ở mép, vàng ở mặt trong, thơm, Quả đại dài 10 - 15cm. Hạt có cảnh mỏng. Toàn cây có nhựa mủ. Còn có loại hoa đỏ cũng thường được trồng.
Bộ phận dùng: Hoa, vỏ thân và vỏ rễ, nhựa mủ và lá.
Nơi sống và thu hái: Cây được trồng ở các đình chùa, vườn hoa ở nhiều nơi, có gặp ở Đông Tháp, Bến Tre, Hậu Giang, An Giang, Kiên Giang. Trồng bằng cành vào mùa xuân. Hoa thu hái vào tháng 5 - 11 đem phơi hoặc sấy nhẹ ở 40 - 50C đến khô. Vỏ lấy ở những cây già, tách từng mảnh nhỏ, đem phơi hoặc sấy nhẹ đến khô. Bảo quản nơi khô ráo, tránh mốc, giập nát. Lá và nhựa có thể lấy quanh năm.
Hoạt chất và tác dụng: Trong vỏ thân, có 1 glucozit gọi là agoniadin, ít tan trong nước, trong rượu. Nhựa cây chứa ruột axit gọi là axit plumneric tan trong nước sôi, rượu và ête. Hoa chứa một chất kháng sinh là fulvoplumerin. Còn có một tinh dầu mùi thơm mát. Rễ, lá và vỏ chứa một chất đắng là plumerie tan trong nước, trong cồn.
Theo Y học cổ truyền, hoa có tác dụng thanh nhiệt, hòa vị, nhuận tràng, bổ phổi. Thường dùng chữa ho, phổi yếu có đờm, táo bón, viêm ruột cấp hoặc đi lỵ, có mủ máu, phù thũng, tiểu tiện bí. Không dùng cho người suy nhược toàn thân, ỉa chảy và phụ nữ có thai. Những nghiên cứu gần đây cho thấy tác dụng hạ huyết áp rất rõ, ở hoa khô mạnh hơn hoa tươi. Vỏ có tác dụng thanh nhiệt, tả hạ, tiêu thũng, sát trùng. Dùng chữa thủy thũng, tiểu tiện ít hoặc táo bón lâu ngày, viêm chân răng. Nhựa cũng có tác dụng như vỏ, còn dùng chữa chai chân, sưng tấy, mụn nhọt. Lá dùng chữa bong gân, sai khớp, mụn nhọt.
Cách dùng: Thường dùng dạng thuốc sắc: hoa 12 - 20g; vỏ 4 - 8g (nhuận tràng), 8 - 20g (tẩy), 12 - 30g (ngâm rượu ngậm chữa viêm chân răng). Nhựa dùng dạng nhũ dịch, thường dùng bôi. Lá dùng giã đắp ngoài, không kể liều lượng.
Trích nguồn: CÂY THUỐC TRỊ BỆNH THÔNG DỤNG của PTS. Võ Văn Chi
Xem thêm: Nhuận Tràng và Tẩy - Cây Đại
Nhận xét
Đăng nhận xét