Còn gọi là cây Bông phấn, cây Sâm ớt (Mirabilis jalapa L.) thuộc họ Hoa giấy (Nyctaginaceae).
Mô tả: Cây nhỏ, cao 0,60 - 1m. Rễ phình thành củ như củ Mì. Thân nhẵn, mang nhiều cành, phình lên ở các mấu, cành nhánh dễ gãy. Lá mọc đối, hình trứng, đầu nhọn.
Cụm hoa hình xim, cuống rất ngắn, mọc ở kẽ lá gần ngọn. Hoa hình phễu, màu hồng, trắng hoặc vàng, rất thơm, nhất là về đêm. Quả hình cầu, khi chín màu đen, mang đài còn lại ở gốc, bên trong có chất bột màu trắng, mịn.
Bộ phận dùng: Rễ thu hái quanh năm, rửa sạch, bóc vỏ, thái mỏng, dùng tươi hoặc phơi khô dùng. Có thể tẩm nước Gừng rồi phơi khô, sao vàng để dùng, hoặc tán bột.
Nơi sống và thu hái: Cây gốc ở Mêhico được trồng làm cảnh từ lâu đời. Ở các tỉnh đồng bằng đều có gặp. Trồng bằng hạt độ 4 - 5 tháng thì có củ dùng được. Cây không kén chọn đất và nếu có đất xốp, ẩm, nhất là trồng trong chậuu thì có nhiều củ và củ to.
Hoạt chất và tác dụng: Chưa thấy có tài liệu nghiên cứu về hoạt chất. Trong Đông Y, củ được xem như có vị ngọt nhạt, tính mát, có tác dụng thanh nhiệt, lợi thấp. Thường dùng trị viêm nhiễm đường niệu, viêm tiền liệt tuyến, băng huyết, bạch đới, kinh nguyệt không đều và trị đái tháo đường. Dùng đắp ngoài trị đòn ngã và mụn nhọt, áp xe, đau vú. Cũng có nơi còn dùng làm thuốc xổ nhẹ, dùng cho phụ nữ có thai chân bị phù, nước tiểu có anbumin. Lá cây cũng được dùng trị nhọt độc, vết thương.
Cách dùng: Thường dùng dưới dạng thuốc sắc, ngày dùng 40 - 80g tươi, hoặc 20 - 40g khô. Hoặc dùng 6 - l6g bột. Dùng ngoài không kể liều lượng.
Ở Viện Quân Y 175, đã dùng củ chữa đái tháo đường có kết quả tốt. Định lượng đường máu trước khi dùng rồi cho thuốc uống. Hàng ngày tăng hoặc giảm liều. Đến khi nào người bệnh cảm thấy dễ chịu, ít đói, ít khát thì cho định lượng đường trong máu. Nếu thấy đường máu gần mức chịu được (trên dưới 1gam/lit) thì giữ mức liều lượng thuốc ấy. Thông thường nếu hàng ngày phải tiêm 40 đơn vị in-su-lin thì dùng 40 gam tươi.
Trích nguồn: CÂY THUỐC TRỊ BỆNH THÔNG DỤNG của PTS. Võ Văn Chi
Xem thêm: Nhuận Tràng và Tẩy - Cây Hoa Phấn
Nhận xét
Đăng nhận xét