Còn gọi là Mãng cầu ta, Mãng cầu dai hay Na (Annona-squamosa L.) thuộc họ Na (Annonaceae).
Mô tả: Cây cao 2-8m, vỏ có nhiều lỗ bi nhỏ, tròn trắng. Lá hình mũi mác, tù hay nhọn, hơi mốc mốc ở mặt dưới, hoàn toàn nhẵn, thường là mềm, dài 10cm, rộng 4cm có 6-7 cặp gân phụ. Hoa nhỏ, màu xanh lục, mọc đối với lá, cuống 2 - 3cm. Hoa thường rũ xuống có 3 lá đài màu lục, 3 cánh hoa ngoài hẹp và dày, các cánh trong rất bé hoặc thiếu hẳn, nhiều nhị và nhiều lá noãn. Quả mọng kép, màu xanh mốc, gần như hình cầu, đường kính 7-10cm, có từng múi, mỗi múi ứng với một lá noãn. Thịt quả trắng. Hạt đen, có vỏ cứng.
Bộ phận dùng: Quả, hạt, lá, rễ và vỏ cây.
Nơi sống và thu hái: Gốc ở quần đảo Ăng-ti, được nhập trông ở khắp nơi lấy quả ăn. Thịt quả mềm và thơm, ngọt, ngon, nhất lá Na dai. Các bộ phận khác của cây có thể thu hái quanh năm, thường dùng tươi.
Hoạt chất và tác dụng: Trong quả 72% glucoza, 14,52% saccaroza, 1,73% tinh bột, 2,7% protit.
Trọng lá có 1 ancaloit vô định hình, không có glucozit. Hạt chứa chừng 38,5 - 42% dầu, trong đó các axit béo là những axit myristic, panmitic, stearic, arachidic, hexade-canoic và oleic. Trong hạt có một ancaloit vô định hình gọi là anonain C17 H15 02N. Chất độc trong hạt và rễ lá các gluxerit và các axit có phân tử lớn.
Chưa có tài liệu nghiên cứu về tác dụng dược lý của chúng.
Theo Y học cổ truyền, hạt Mãng cầu có vị đắng, hơi hôi, tính lạnh, có tác dụng thanh can, giải nhiệt, tiêu độc, sát trùng. Hạt thường dùng làm thuốc diệt côn trùng, trừ chấy rận. Lá dùng trị sốt rét cơn lâu ngày, trị mụn nhọt, sưng tấy, trị ghẻ. Quả xanh làm săn da, dùng để chữa lỵ và ỉa chảy; quả Mãng cầu điếc dùng trị mụn nhọt, đắp lên vú bị sưng. Rễ và vỏ cây dùng trị ỉa chảy.
Cách dùng: Ngày dùng 6-12g lá. Để chữa sốt rét cơn lâu ngày vò một nắm lá, trộn ít nước, lóng lấy 1 bát, bịt vải, phơi sương, sáng hôm sau, thêm tí rượu quấy uống. Để trị mụn nhọt sưng tấy, phối hợp với lá Bồ công anh giã đắp. Quả Mãng cầu điếc dùng tán bột rắc. Hạt cũng tán bột, trộn với dầu mà vò đầu, tránh không cho vương vào mắt, vì nhân hạt rất. độc.
Nhận xét
Đăng nhận xét