Còn gọi là Nhàu lớn, Nhàu núi, Nhàu rừng (Morinda citrifplia L.) thuộc họ Cà phê (Rubiaceae).
Mô tả: Cây nhỏ, cây gỗ, hoàn toàn nhẵn. Lá hình bầu dục rộng, ít khi bầu dục thuôn, có góc ở gốc, có mũi nhọn ngắn, nhọn hoặc tù ở đỉnh, dài 12 - 30cm, rộng 6 - 15cm, bóng loáng, dạng màng hoa trắng, hợp thành đầu, đường kính 2 - 4cm. Quả nạc, gồm nhiều quả mọng nhỏ màu lục nhạt, bóng, dính với nhau, chứa mỗi cái 2 hạch có 1 hạt. Hạt có phôi nhũ cứng.
Bộ phận dùng: Rễ, quả, lá và vỏ cây.
Nơi sống và thu hái: Cây mọc hoang ở nhiều nơi; cũng thường được trồng. Có thể thu hái các bộ phận của cây quanh năm. Rễ hay được dùng nhất, dưới dạng phơi hay sấy khô. Các bộ phận khác cũng dùng tươi.
Hoạt chất và tác dụng: Vỏ rễ có chứa glucozit anthraquinomic gọi là morindin C28H30O15; có tỉnh thể hình kim màu vàng cam, tan trong nước sôi. Còn cả một hỗn hợp anthra glucozit như: damnacantan, chất I-metoxy-rubiazin, chất alizarin, chất morindon và chất I-oxy-2-3 dimetoxyanthraquinon. Lá cũng chứa chất moridin. Các bộ phận khác chưa thấy có tài liệu nghiên cứu.
Rễ cây được xem như có tác dụng nhuận tràng nhẹ và lâu dài, lợi tiểu nhẹ, làm êm dịu thần kinh trên thần kinh giao cảm, hạ huyết áp. Được dùng uống hàng ngày thay chè chữa cao huyết áp, ngâm rượu uống hoặc sắc uống chữa bệnh nhức mỏi, đau lưng và trị bệnh uốn ván. Quả Nhàu ăn với muối dễ tiêu, nhuận tràng, làm thuốc điều kinh, trị băng huyết, bạch đới, ho, cảm, hen, đau gân, đái đường. Nướng chín ăn chữa lỵ. Quả Nhàu con thái nhỏ, sao khô cũng chữa nhức mỏi, đau lưng. Lá giã nát đắp vết thương, mụn nhọt làm chóng lên da; sắc uống chữa ỉa chảy và lỵ, chữa sốt và làm thuốc bổ; cũng dùng làm thuốc dịu và điều kinh. Vỏ cây sắc uống bổ, dùng cho phụ nữ sau khi sinh.
Cách dùng: Dùng rễ Nhàu sắc uống hàng ngày thay nước chè với liều 30 - 40g rễ một ngày chữa cao huyết áp. Có thể nấu thành cao, hoặc thái nhỏ, sao vàng; ngâm rượu uống. Quả non, thái nhỏ, sao vàng, dùng thay rễ. Lá dùng giã nát đắp ngoài hoặc sắc uống với liều 8 - 10g chữa bệnh đường ruột, chữa sốt, cảm, nhức đầu chóng mặt; còn dùng nấu canh lươn ăn cho bổ.
Nhận xét
Đăng nhận xét