CÂY RAU LÀM THUỐC - CẢI SOONG

Cải soong, Cải xoong, từ tiếng Pháp là Cresson (Cresson de fontaine, cresson d’eau), có khi đọc là xà lách xoong - Rorippa nasturtium aquaticum (L.) Hayek ex Mansf. = Nasturtium officinale R. Br., thuộc họ Cải - Brassicaceae. Cây thảo sống nhiều năm, có thân bò dài tới 40cm, phân nhiều nhánh, đâm rễ ở các đốt (cả trong đất lẫn trong nước). Lá mọc so le, kép lông chim, có 3-9 lá chét hình trứng không đều, thuỳ tận cùng thường lớn hơn, mép nguyên hay khía tai bèo, màu lục sẫm. Hoa nhỏ, màu trắng, hợp thành chùm ở đầu các cành. Quả cải hình trụ chứa nhiều hạt màu đỏ.

Cải soong gốc ở Châu Âu được nhập vào trồng trước tiên ở nước ta vào cuối thế kỷ 19 rồi sau đó lan dần ra phía Bắc và các địa phương khác … Người ta đem trồng ở những nơi có dòng nước chảy (từ những rãnh dưới vòi nước tới đất ẩm, ven các suốt, ven bờ giếng khơi).

Cải soong là một loại rau ăn tất tốt, có thể thay thế các loại rau ăn thường ngày. Có thể dùng ăn sống, trộn dầu, giấm cũng có thể dùng nấu canh, hay xào ăn. Người ta đã biết trong Cải soong trồng ở Việt nam có các thành phần tính theo tỷ lệ phần trăm như sau: nước 65,5; protid 1,5; glucid 1,0; cellulose 1,4; khoáng toàn phần 0,6. Các muối khoáng (tính theo mg%): calcium 48,3; phosphor 19,6; sắt 1,1. Còn có mangan, arsen, đồng, kẽm, iod (15-45mg trong 100g), dầu chứa lưu huỳnh (hàm lượng 0,66%), vitamin C (tới 40mg hay hơn trong 100g), A, B, PP, caroten và một dẫn chất chát.

Do vậy, Cải soong là một loại rau tốt cho cơ thể. Trước hết, nó khai vị, bổ, kích thích tiêu hoá (nhờ chất dầu sulfonitơ), cung cấp chất khoáng cho cơ thể chống thiếu máu, chống bệnh hoại huyết, lọc máu, lợi tiểu, giảm đường huyết, trị ho, làm ra mồ hôi, trị giun; trị ung thư (dùng nước chiết cải soong để chích làm ngăn cản các ung thư thực nghiệm), là thuốc giải độc nicotin.

Cải soong cũng là loại thuốc, có thể dùng uống trong hay đắp ngoài. Dùng trong để chữa chứng ăn mất ngon, suy nhược, tạng bạch huyết, bệnh scorbut (hoại huyết), chứng thiếu máu, bệnh lao, ho và các bệnh đường hô hấp, bệnh ngoài da (eczema, ghẻ, hắc lào), sỏi mật và các bệnh về gan, mật, sỏi thận và các bệnh đường tiết niệu (bí tiểu tiện), thấp khớp, ký sinh trùng đường ruột, thuỷ thũng, đái đường, ung thư. Dùng ngoài để đều trị chứng rụng tóc, các bệnh về da đầu, các vết thương, ung nhọt, đau răng. Đây là một cây thuốc có tầm quan trọng hàng đầu.

Cải soong thường được dùng tươi ăn sống như xà lách. Một liều điều trị có thể đem lại sự cân bằng cho cơ thể, trị suy nhược kéo dài .. Ðem giã ra rồi chiết lấy nước cốt uống trị giun, giải độc, làm đẹp nhan sắc, trị bí tiểu tiện hoặc có thể sắc uống làm thuốc lợi tiểu (l nắm Cải soong, 3 củ Hành tây, 2 củ Cải trong 1 lít nước sắc uống 2 ly giữa các bữa ăn)... Dùng ngoài bằng cách xoa dịch Cải soong hoặc làm thuốc xức (trộn 100g dịch Cải soong và 100g rượu 90 độ) bôi rửa bàng ngày (làm sạch da đầu, chống rụng tóc), giã đắp vết thương, ung nhọt, các cụm nhọt, áp xe và các bệnh ngoài da khác. Để trị tàn nhang, dùng 3 phần dịch Cải soong với một phần mật ong trộn đều, dùng vải mềm lau sáng và chiều, rồi để khô và rửa sạch. Lá giã ra làm thuốc đắp trị đau răng, thấp khớp, thống phong và đau cơ. Người nghiện thuốc lá nên ăn nhiều Cải soong. Nước dịch của rau Cải soong dùng súc miệng làm chắc chân răng (khi bị thuốc lá đe doa làm hại chân răng) và làm đỡ hôi miệng.

Cải soong có thành phần phong phú nên được sử dụng để chữa nhiều bệnh do chất dầu có tính kháng khuẩn, ức chế được nhiều vì trùng gây bệnh. Ngoài ra, nó là vị thuốc có tác dụng giải cảm mùa hè, phòng chống cúm. Vào lúc nóng bức, người mệt, hắt hơi, có thể lấy một nắm rau Cải soong, rửa thật sạch, vò hay giã nát, đem lọc nước, pha đường uống. Có thể dùng đến 200-300g.

Trích từ sách: Cây Rau Làm Thuốc

của PTS Võ Văn Chi

do NXB TH Đồng Tháp ấn hành

Xem thêm: THUỐC BỔ, THUỐC BỒI DƯỠNG - Cải Xoong