Rau diếp và Xà lách đều cùng một loài - Lactuca sativa L., thuộc họ Cúc – Asteraceae. Cây thảo, sống 1-2 năm có thân thẳng hình trụ. Lá mọc ngay từ gốc thân, càng lên càng nhỏ dần; lá ở gốc có cuống, còn lá ở thân không có cuống, và gốc lá có hai tại ôm lấy thân. Cụm hoa gồm nhiều đầu hợp lại thành chuỳ kép; mỗi đầu có 15-20 họa dạng lưỡi nhỏ màu vàng. Quả bế, hình trái xoan dẹp, màu nâu, có mào lông trắng.
Cây Rau diếp và Xà lách gốc ở châu Âu, được nhập vào trồng ở nước ta cuối thế kỷ 19. Các tỉnh phía Bắc nước ta có mùa đông khá lạnh thích hợp với việc trồng các loại cây này. Người ta thường trồng xen chúng với Bấp cải, Su hào. Các vùng núi cao thuộc các tỉnh Hà giang, Lạng sơn, Lai châu, Lâm đồng... có khí hậu cho phép trồng các loại Xà lách quanh năm. Ở nước ta, có hai thứ thường trồng:
- Rau diếp (var. longiflia Lam.) có lá dài, màu xanh thẫm, không cuống, chịu nóng khá hơn, có thể trồng sớm và muộn được.
- Xà lách hay Xà lách Đà lạt (var. capitata DC.) có lá mềm, cuốn xếp vào nhau thành đạng đầu tròn trồng tựa như Cải bắp.
Còn có một thứ khác (var. crispa Hort.) gọi là xà lách xoăn, lá có rìa và rất nhăn, trông tựa lá Ô rô.
Rau diếp được trồng chủ yếu để lấy lá làm rau ăn; có thể ăn sống, trộn dầu giấm, cuốn diếp (dùng chẻo là một thứ tương pha lẫn lạc rang giã nhỏ, mắm tôm, đường và gia vị khác, đặt trên lá Diếp, rồi cuộn lại, cho thêm miếng thịt ba chỉ, miếng trứng chiên rồi dùng lá Tỏi đã nhúng mềm cuộn vòng lại ở bên ngoài; dùng ăn chấm với nước mắm, mắm rươi, nhất là vào dịp Tết Nguyên đán).
Rau diếp cũng được sử dụng như Xà lách làm thuốc. Theo Y học cổ truyền, nó có vị đắng, tính lạnh, bổ gân cốt, lợi cho tạng phủ, thông kinh mạch, lợi khí, làm thơm miệng, sáng mắt, dễ ngủ.
- Sữa không thông, dùng 100g Rau diếp, dem sắc nước, chế thêm một chén rượu uống.
- Tiểu tiện không thông hoặc đái ra máu, dùng một nắm Rau diếp giã nhỏ đắp lên trên rốn.
- Sâu, kiến vào trong tai không ra, dùng Rau diếp vắt lấy nước cốt nhỏ vào tai.
Trích từ sách: Cây Rau Làm Thuốc
của PTS Võ Văn Chi
do NXB TH Đồng Tháp ấn hành
Nhận xét
Đăng nhận xét