Xoài - Mangifera indica L., thuộc họ Đào lộn hột - Anacardiaceae. Cây gỗ cao sống lâu năm (có thể tới 100 năm hay hơn) cao 7-8m, có thể tới 20m. Đọt ra ở đầu cành, có khi ở nách lá. Mỗi năm, có 4-5 đợt ra đọt. Lá non thường có màu đỏ hay da đồng, nhưng lá già lại có màu lục. Lá đơn, nguyên, mọc so le; phiến lá hình thuôn mũi mác, nhẵn, có mùi thơm. Hoa hợp thành chuỳ kép ở ngọn cành, mỗi chùm 30-500 hoa, có khi đến 700 hoa hay hơn nữa. Hoa nhỏ, màu vàng. Quả hạch chín màu vàng, thịt vàng sẫm, ngọt, thơm, nhân có xơ, Quả chỉ chứa một hạt to.
Xoài gốc ở miền đông Ấn độ và cũng phân bố ở một số nước lân cận như Mianma, Việt nam, Malaixia, Campuchia, Lào. Cây xoài cũng đã được thuần hoá ở Ấn độ từ 4000 năm nay. Hiện có tới 210 giống trồng. Ở Việt nam ta, cũng có các giống Xoài như Xoài tượng, Xoài cơm, Xoài cát, Xoài thanh ca.
Trên phạm vi thế giới, Xoài là 1 trong 5 cây ăn quả quan trọng nhất, chỉ thua Nho, Chuối, Cam và Táo tây. Xoài thuộc loại quả ăn ngon như Dứa nên được ưa chuộng nhiều. Ở nước ta, Xoài được trồng nhiều tại các tỉnh phía Nam, nhưng có 2 vùng tập trung nhất là vùng Cam ranh (Khánh hoà) và các tỉnh đồng bằng sông Cửu long. Người ta trồng xoài để lấy quả ăn tươi hay đóng hộp. Người ta đã phân tích được trong 100g phần ăn được của quả Xoài, có: nước 82,6g; protein 0,5g; lipid 0,3g; glucid và cellulose 15,9g; tro 0,6g; Ca 10mg; P 15mg; Fe 0,3mg; K 214mg; tương đương caroten 1880mg; B₁ 0,6mg; B₂ 0,05mg; P 0,6mg; C 36mg.
Quả xoài tươi, ngoài việc dùng ăn tráng miệng, ăn như các loại trái cây khác, còn được dùng ăn kèm với các loại thức ăn khác xem như loại rau tươi. Quả xoài còn xanh dùng để nấu canh chua hoặc dùng thay các loại hoa quả chua để tạo ra vị chua cho các món thức ăn. Lá xoài non dùng ăn ghém với bánh xèo, cũng như các loại lá ăn sống khác: Lành ngạnh, Rau tàu bay, Điều ...
Nhiều bộ phận của cây xoài được sử dụng làm thuốc: Vỏ thân, nhựa, quả, lá và hạt. Thịt quả xoài dùng trị bệnh hoại huyết (do có nhiều vitamin C) và chứng loạn óc. Lá xoài chứa nhiều tanin làm săn da nên người ta thường nấu nước xông trị ho và sưng họng. Hoạt chất mangiferin trong quả, lá xoài có tính chất lợi tiểu.
Trích từ sách: Cây Rau Làm Thuốc
của PTS Võ Văn Chi
do NXB TH Đồng Tháp ấn hành
Xem thêm: Chữa bệnh Mắt Tai Răng Họng - Xoài
Nhận xét
Đăng nhận xét