THUỐC GIẢI BIỂU CAY ẤM - MA HOÀNG (Herba Ephedrae)

Dùng toàn cây, bỏ rễ và đốt của cây ma hoàng Ephedra sinica Stapf. E. equisetina Bunge. Họ Ma hoàng - Ephedraceae.

Tính vị: vị cay, đắng, tính ấm.

Quy kinh: vào 2 kinh phế và bàng quang kiêm kinh tâm, đại tràng.

Công năng chủ trị:

- Giải cảm hàn do khả năng phát hãn, hạ nhiệt của nó thường được dùng khi cảm gió mưa lạnh, cơ thể bị sốt cao kèm theo rét run, đau đầu, nhức răng, ngạt mũi, phối hợp với quế chi, bạch chỉ... Làm thông khí phế, bình suyễn. Trường hợp khí phế tắc, dẫn đến ho, suyễn như khi bị cảm hàn có kèm ho; hoặc viêm khí quản mạn tính, hen phế quản, ho gà. Có thể phối hợp với thuốc thanh nhiệt hoá đờm. Bài ma hoàng thạch cao: ma hoàng 8g, thạch cao 4g, hạnh nhân 12g, cam thảo 4g. Trường hợp viêm khí quản cấp tính, viêm phổi có sốt cao, ho, khó thở, miệng khát có thể dùng ma hoàng 8g, hoàng cầm 12g, thạch cao 4g, cát cánh 12g, hạnh nhân 8g, bách bộ 8g, cam thảo 8g.

- Lợi niệu tiêu phù thũng, dùng đối với trường hợp phù mới mắc do viêm thận cấp tính: ma hoàng 8g, liên kiều 12g, đậu đỏ 20g, tang bạch bì 12g, hạnh nhân 12g, cam thảo 4g, sinh khương 8g, đại táo 3 quả.

Liều dùng: 4-12g

Kiêng kỵ: những người biểu hư, nhiều mồ hôi, phế hư có sốt cao (ho lao) cao huyết áp, không nên dùng.

Chú ý:

- Rễ ma hoàng vị ngọt, tính bình không độc, có tác dụng chỉ hãn ngừng ra mồ hôi), có thể phối hợp với thuốc cố sáp, bổ tỳ để chữa bệnh vã mồ hôi, đặc biệt của phụ nữ sau khi đẻ. Ngoài ra rễ ma hoàng còn có tác dụng hạ huyết áp. Nếu đem ma hoàng trích mật ong thì sức phát hãn giảm đi, dùng tốt cho trường hợp bệnh hen phế quản.

- Tác dụng dược lý: về mặt nghiên cứu của ma hoàng rất phong phú. Chỉ giới thiệu một số liên quan đến mặt sử dụng của y học cổ truyền.

Tinh dầu trong ma hoàng, chất a-terpineol tác dụng làm ra mồ hôi, hạ nhiệt. Chất ephedrin có tác dụng làm ra mồ hôi ở cơ địa sốt cao (giải thích tính phát hãn, giải cảm, hạ nhiệt của vị thuốc). Chất L-ephedrin (alcaioid) chiếm tới 85% trong ma hoàng có tác dụng làm giãn cơ trơn khí quản với nồng độ rất thấp 1:5.10⁻⁶ (giải thích tác dụng hoặc chữa hen, bình suyễn của ma hoàng). Cũng cần chú ý rằng ở nồng độ 1:10⁻⁴, nó gây co thắt khí quản. Các thành phần khác như ephedrin còn có tác dụng làm tim đập nhanh, tăng huyết áp, hưng phấn thần kinh trung ương hoặc tủy sống.

Trích nguồn từ sách: "DƯỢC HỌC CỔ TRUYỀN"

của TRƯỜNG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI, 

Bộ môn DƯỢC HỌC CỔ TRUYỀN, NXB Y HỌC

Xem thêm: Chữa Cảm Sốt - Ma Hoàng

Xem thêm: SỔ TAY CÂY THUỐC VÀ VỊ THUỐC ĐÔNG Y - MA HOÀNG